Theo Âm lịch, năm 2025 là năm con Rắn. Dù yêu hay ghét, những chú rắn đang trở thành tâm điểm chú ý trong năm nay. Hơn nữa, 2025 cũng là Năm Thánh Hy Vọng.
Đối với người Trung Hoa, rắn biểu trưng cho trí tuệ, sự biến đổi, bình thản, quyến rũ, suy tư, sáng tạo và trường thọ. Tuy nhiên, với hầu hết mọi người, rắn mang ý nghĩa tiêu cực, như trong trò chơi cờ “Rắn và Thang” (Snakes and Ladders) đơn giản và phổ biến, nơi người chơi trượt xuống qua những chiếc thân trơn trượt của rắn nhưng lại leo lên bằng những chiếc thang.
Đa số mọi người thường có nỗi sợ đối với loài vật nhầy nhụa và nguy hiểm như rắn. Nghiên cứu cho thấy gần một nửa dân số thế giới cảm thấy lo lắng khi gặp rắn.
Tuy vậy, rắn đóng vai trò hữu ích trong hệ sinh thái, như giúp kiểm soát số lượng loài gặm nhấm. Suy cho cùng, rắn cũng là một phần của tạo vật Chúa dựng nên, và mọi tạo vật đều tốt đẹp.
Vậy, rắn là tốt hay xấu? Điều này phụ thuộc vào cách nhìn nhận. Theo Nguyên Lý và Nền Tảng Thứ Nhất của Thánh I-nhã, mọi tạo vật (bao gồm cả rắn) đều được tạo nên để ca ngợi, tôn kính, và phụng sự Thiên Chúa.
Đối với các Kitô hữu Trung Hoa, việc cân bằng giữa quan niệm đức tin và các lễ hội truyền thống Trung Hoa đôi khi rất tinh tế, nhất là khi hai yếu tố này dường như xung đột. Năm con Rắn này là một ví dụ. Hãy cùng khám phá quan điểm Kinh Thánh Do Thái-Kitô giáo liên quan đến rắn, để hiểu rõ hơn về loài bò sát máu lạnh này, cũng như về ý nghĩa hoặc vai trò của nó.
Rắn trong Kinh Thánh: Từ Sáng Thế Ký
Lần đầu tiên rắn được nhắc đến trong Kinh Thánh là trong Sáng Thế Ký 3. Có sự khác biệt nào giữa từ “rắn” (snake) và “con rắn” (serpent) trong tiếng Anh không? Hai từ này thường được sử dụng thay thế cho nhau. “Snake” là từ gốc tiếng Anh cổ trước cuộc xâm lược Norman năm 1066, trong khi “serpent” xuất hiện trong tiếng Anh từ tiếng Pháp vào những năm 1300. “Snake” mang tính kỹ thuật và thường được sử dụng trong bối cảnh lịch sử tự nhiên, còn “serpent” mang tính thơ ca hơn.
Trong Sáng Thế Ký 3, con rắn được miêu tả là loài khôn ngoan hơn mọi dã thú khác. Sự tinh ranh của nó đã khiến Ê-va bị cám dỗ với lời nói dối rằng ăn trái cấm là điều tốt. Con rắn được xem là kẻ kiến tạo nên sự sa ngã của A-đam và Ê-va. Hậu quả là Thiên Chúa trừng phạt con rắn, buộc nó phải bò sát đất và ăn bụi. Không chỉ vậy, sẽ có sự thù hận giữa con rắn và người phụ nữ, giữa con cháu của chúng. Con rắn sẽ cắn gót chân con người, còn con người sẽ đập nát đầu nó.
Thánh Phaolô giải thích rằng Ê-va bị lừa dối bởi sự xảo quyệt của con rắn (2 Cor 11:3), chứ không phải vì con rắn vốn xấu xa. Trong câu chuyện vườn Eden, rắn đại diện cho cám dỗ hơn là hiện thân của sự dữ. Rắn vẫn là một trong những loài vật mà Chúa tạo dựng, và A-đam đã đặt tên cho nó. Trong mối liên hệ với sự xảo quyệt, Thánh Vịnh cũng miêu tả tiêu cực về rắn, “Chúng mài lưỡi nhọn như lưỡi rắn, chứa đầy mồm nọc độc hổ mang. ” (Tv 140:3).
Những khía cạnh tích cực về rắn trong Kinh Thánh
Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng có những ví dụ tích cực về rắn. Khi Môsê nghi ngờ lời mời gọi của Thiên Chúa để giải phóng dân Israel khỏi ách nô lệ Ai Cập, Chúa đã biến cây gậy của ông thành con rắn. Môsê sợ hãi chạy đi, nhưng Chúa yêu cầu ông nắm lấy đuôi nó, và nó trở lại thành cây gậy (Xh 4:1-5). Khi Môsê và A-ha-ron đối mặt với Pha-ra-ô, Chúa bảo A-ha-ron ném cây gậy xuống, và nó biến thành con rắn. Các pháp sư Ai Cập cũng làm tương tự, nhưng cây gậy của A-ha-ron (rắn) nuốt chửng những cây gậy (rắn) khác (Xh 7:8-12).
Vì sao Chúa lại biến cây gậy của Môsê thành con rắn? Ngài hoàn toàn có thể biến cây gậy đó thành bất cứ thứ gì. Môsê luôn mang theo cây gậy bên mình, vì vào thời đó, gậy là công cụ quen thuộc của người chăn chiên, dùng để chăn dắt và bảo vệ. Môsê cũng đã sử dụng cây gậy này để rẽ nước Biển Đỏ và khiến nước chảy ra từ tảng đá. Điều này cho chúng ta thấy rằng quyền năng không nằm trong cây gậy, mà nằm ở sức mạnh của Thiên Chúa được thực hiện qua đôi tay của Môsê.
Hơn nữa, khi Môsê và A-ha-ron thực hiện phép lạ biến gậy thành rắn, hành động này trực tiếp thách thức quyền lực của Pha-ra-ô, bởi vì rắn giữ vai trò nổi bật trong tôn giáo và thần thoại Ai Cập. Hơn thế, con rắn của A-ha-ron đã nuốt chửng những con rắn khác do các pháp sư tạo ra. Điều này bày tỏ quyền năng của Thiên Chúa của dân Do Thái vượt trội hơn các thần linh của họ, cũng như quyền lực của Pha-ra-ô và vương quốc của ông. Vì vậy, rắn được sử dụng để phục vụ kế hoạch của Thiên Chúa, như một phương tiện để đạt đến mục đích.
Trong phần hai, chúng ta sẽ đi sâu hơn vào các trình thuật Kinh Thánh này, khám phá cách loài rắn được sử dụng để chuyển tải những bài học sâu sắc và làm sáng tỏ kế hoạch của Thiên Chúa dành cho nhân loại.
Nguồn: jcapsj.org
Tác giả: Fr Francis Lim, S.J.
Dịch giả: Francis Hoang, S.J.