Lầm lũi trong màn đêm tuyệt vọng, anh ta lê những bước mệt nhọc trên con đường dài thăm thẳm. Sau sự thất bại này, anh ta tự nhủ sẽ không tin vào một ai nữa, sẽ chẳng còn đặt hy vọng vào bất cứ điều gì. Anh xác tín rằng, cuộc đời sẽ ổn hơn khi bước đi trong tính toán và đề phòng. Nhưng rồi càng sống với xác tín riêng ấy, anh lại càng chìm vào trong khoảng không rộng lớn, một sự cô đơn bao trùm trong cuộc sống của anh …nhìn đâu cũng thấy loáng thoáng những con người mà anh cho rằng mình nằm lòng điều họ nghĩ, hàm chứa những xét đoán nặng nề; những tính toán về công việc và đề phòng mọi thứ trong cuộc sống. Anh đang đóng lại mọi cánh cửa…

Trong cuộc sống vốn đầy hỗn độn của thời đại này, có lẽ đâu đó ta gặp những con người như vậy hay chính ta cũng đã từng ít nhiều trải qua những cảm xúc tương tự. Lối nhìn về cuộc sống của nhiều người đôi khi chất chứa đầy nghi ngờ, hình thành nên một con tim khép kín. Trong đó, việc ai đó đặt niềm tin của mình vào bất cứ điều gì thì được cho là một suy nghĩ ngược dòng và đầy mạo hiểm.

Ai đó đã từng kinh nghiệm rằng, có những thứ ta càng cố thu tích cho mình nhiều, cuộc sống lại càng phức tạp. Một ví dụ điển hình trong thời này là những lớp về kỹ năng thành đạt đang trở nên thịnh hành và thậm chí còn rất thu hút. Những gì người ta đưa ra hầu hết sử dụng thuật đắc nhân tâm như một phương tiện cốt yếu để đạt tới thành công. Nhưng có điều nghịch lý là, càng tỏ ra tinh thông những thủ thuật, càng thủ đắc nhiều kinh nghiệm về đắc nhân tâm, đời sống nội tâm lại càng thấy trống rỗng và bế tắc. Họ nhận thấy một sự phức tạp trong chính suy nghĩ của mình. Đầu óc trở nên nặng nề với những tính toán, rập khuân và định kiến. Chính vì vậy, họ đánh mất khả năng mở ra trước những điều mới mẻ của cuộc sống. Người ta sợ phải đối diện với những điều lạ lẫm trong danh sách đã thủ đắc; ngại đổi mới, e dè với những gì không nằm trong kế hoạch của mình. Cánh cửa tâm hồn dần đóng lại.

Trong lối nhìn về con người, chỉ có hai gam màu trắng và đen, họ nhìn nhận về một người một tốt một xấu, không còn chỗ để phân định, không còn nơi dành cho sự cảm thông và nhìn nhận vấn đề sâu sắc hơn. Bầu không khí nghi ngờ lan tràn trong xã hội khiến cho người ta đề cao hơn cả sự an toàn, do đó họ đúc khuôn cả tương quan. Họ ưa lối nhìn thành kiến. Lối nhìn ấy phá hủy những cuộc gặp gỡ chân thành và cởi mở. Người ta dễ dàng dán nhãn người vùng này sẽ có tính cách và hành xử thế này; người miền kia chắc phải nghĩ thế kia. Nhưng chính sự dán nhãn ấy lại khiến họ giới hạn sự khám phá tính mới mẻ nơi con người. Dĩ nhiên, văn hóa vùng miền có ảnh hưởng tới từng cá nhân, nhưng thay vì đón nhận để cảm thông, lối nhìn định khuân đó là một rào cản lớn trong việc thiết lập mối tương quan trong cuộc sống. Cánh cửa này khép kín với con người.

Cuối cùng và căn bản hơn cả là khi cánh cửa tâm hồn đang đóng lại, không cho phép niềm tin hiện diện trong cuộc sống của mình. Một cuộc sống mà trong vỏ bọc lý trí, họ bóp nghẹt những tiếng thầm thĩ từ sâu thẳm tâm hồn, bịt tai trước tiếng nói của trái tim và do đó, làm ngơ trước lời mời gọi liên đới với người khác. Khi ấy, họ loay hoay trong chính mình, tự nhốt trong cái bóng tự phụ và sống tách biệt với con người. Cánh cửa tâm hồn bị khóa chặt.

Cuộc sống của anh ta có thể có những ngã rẽ khác nhau tùy vào chọn lựa. Một là sự buông bỏ tất cả để mỗi ngày là một hành trình khám phá những điều mới mẻ của cuộc sống; sẵn sàng để ngỏ mọi biến cố xảy đến, mở ra với mọi con người mà anh ta gặp gỡ. Chọn lựa này có bất trắc, nhưng cũng mở ra hy vọng cho cuộc sống. Hai là phác thảo một kế hoạch chắc chắn, an toàn. Mọi thứ sẽ là kế hoạch; mọi người đều đã nằm trong khuân suy nghĩ của mình; mọi biến cố phải diễn ra đúng như dự tính. Cuộc sống như vậy có thể an toàn, nhưng chất chứa sự khô khan, đầy bế tắc. Anh ta có quyền đóng hay mở cánh cửa tâm hồn của mình.

Joseph Trần Ngọc Huynh, S.J.